معرفی
گربه عضو خانواده گربه‌سانان بوده و حیوانی گوشتخوار میباشد. از خصوصیات گربه‌سانان یکی پوشش راه‌راه یا لکه‌ای تیره در زمینه‌ای روشن‌تر بوده که این لکه‌ها و خطوط از هم جدا می‌باشند. خصوصیت دیگر داشتن پوزه کوتاه ودندانهایی است که برای بریدن و پاره‌کردن تخصصی شده‌اند.
گربه اهلی با سگ متفاوت است. سگ اجتماعی‌تر و با وفا بوده ولی گربه منزوی و خودخواه میباشد. بیش از 100 نژادشناخته شده گربه وجود دارد اگر چه بیشتر گربه‌ها دورگه می‌باشند. گربه‌ها را میتوان در 2 گروه کلی موکوتاه و موبلندتقسیم‌بندی نمود. گربه بالغ 30 دندان دارد.
فکهای گربه حرکت جانبی ندارند تا غذا آسیاب شوند، ضمنا دندانهای آسیا نیز دارای سطح‌آسیاب‌کردن نیستند، در عوض زبان سوهان مانند گربه توانایی جداکردن گوشت از استخوان (ونیز تیمار کردن بدن) رادارد.
گربه‌ها بطور طبیعی شبگرد هستند و در طول روز بیشتر اوقات را استراحت می‌کنند. اینکه گفته می‌شود گربه‌ها درتاریکی می‌بینند صحت ندارد، ولی در نور کم قادر به دیدن می‌باشند. بدن گربه‌ها دارای انعطاف زیادی است و هنگام‌دویدن و تعقیب شکار به سرعت به حداکثر سرعت خود می‌رسد ولی به دلیل داشتن ریه‌های کوچک طاقت زیادی ندارد(برخلاف سگ) و زود خسته می‌شود.
انتخاب
هنگام انتخاب گربه به سن، جنس و پوشش بدن آن توجه کنید.
سن :
بچه گربه نیاز به مراقبت بیشتری دارد ولی سازش پذیرتر است بخصوص اگر حیوان دیگری در خانه باشد. بچه‌گربه را میتوان به میل خود تربیت کرد و دردسر آن کمتر از گربه بالغی است که عادات قدیم دارد. بهتر است بچه گربه تا 8هفته نزد مادرش باشد. جنس: ماده مهربانتر، مطیع‌تر و بازیگوش‌تر است.
گربه نر برای حفظ قلمرو خود مبارزه میکند. اگر گربه نر اخته شودمطیع‌تر خواهد شد. اگر گربه ماده دارید باید مراقب آبستنی ناخواسته نیز باشید.پوشش بدن: گربه موکوتاه وقت کمتری جهت نگهداری میگیرد و می‌تواند خود را تیمار کند. گربه موبلند زیباتر است‌ولی نیاز به برس‌زدن روزانه دارد و به مشکلات پوست و مو حساس‌تر میباشد.
تشخیص نر و ماده
نرها بزرگتر از ماده بوده و دارای گردن قوی می‌باشند. در بچه گربه‌ها تفریق نر و ماده به کمک شکل زیر براحتی میسر میباشد .
فراهم کردن وسایل اولیه
پیش از آوردن گربه به منزل بهتر است وسایل زیر تهیه شده باشد. ظرف آب و غذا، محل خواب، قفس محل گربه،برس، جعبه برای بچه گربه، ظرف یا سینی شن (جهت دفع ادرار و مدفوع) و یک گلدان چمن یا گیاه غیر سمی (درصورتیکه گربه شما همیشه داخل است). ظرف آب و غذا: بهتر است فلزی باشد و هر روز شسته شود.
محل خواب :
گربه نسبت به سگ به جای راحت‌تری نیاز دارد که از سرما و رطوبت زیاد مصون باشد.
کنده کوچک جهت پنجه کشیدن :
گربه برای تیز کردن پنجه‌های خود عادت به پنجه کشیدن دارد. بهتر است یک وسیله‌برایش فراهم کنید در غیر اینصورت به مبلمان و فرش شما ممکن است آسیب وارد نماید.
چمن داخل خانه :
اگر گربه همیشه داخل خانه است برای جویدن باید گیاه در دسترس داشته باشد. علف منبع فیبرخوب برای گربه است. ضمنا برای گربه‌های مو بلند که ممکن است کلاف مو در معده‌شان تشکیل شود می‌تواند بعنوان قی‌آور عمل کند.
ظرف شن:
شن آن باید بطور مرتب و حداقل هر 3 روز یکبار تعویض شده و تمیز نگه داشته شود.
چرخه زندگی گربه
گربه ماده پس از 61-68 روز دوران بارداری (متوسط 63) بطور میانگین 3-5 نوزاد به دنیا می‌آورد. بدن نوزادان از موپوشیده شده ولی چشمها و گوشهایشان بسته میباشد. وزن آنها هنگام تولد بین 90-140 گرم بوده و اضافه وزن طبیعی‌حدود 80-100 گرم در هفته میباشد. در هفته اول زندگی، نوزادان تنها توانایی مکیدن سینه مادر، خزیدن و میو کردن رادارند .
در صورتی که بچه‌ها به میزان کافی شیر بخورند و جای مناسب و گرم داشته باشند اغلب ساکت یا خواب هستند.در حدود 10 روزگی چشمها باز شده و در حدود 20 روزگی بچه‌ها قادرند با زبان نیز شیر بنوشند. در هفته چهارم علاوه‌بر شیر مادر میتوان به بچه‌ها شیر و غذای نرم کمکی داد.
بچه گربه ها حتما باید تا 2 ماهگی شیر بخورند. بچه گربه‌ها حدود 6-7 ماهگی بالغ می‌شوند ولی آبستنی در سن کمتر از یک سال مناسب نیست زیرا گربه ماده هنوزجثه لازم را پیدا نکرده است. گربه ماده تا 8 سالگی و نر تا 10 سالگی قابلیت جفت‌گیری مناسب دارند. طول عمر گربه‌ساکن منزل با شرایط مناسب حدود 12-15 سال است.
گربه و سایر حیوانات خانگی
وقتی که برای اولین بار می‌خواهید بچه گربه جدیدی کنار حیوانات دیگر بیاورید، چند هفته اول جداگانه غذا داده ورفتار آنها را با هم زیر نظر داشته باشید. معرفی بچه گربه جدید به یک گربه بالغ خیلی مشکل است و ممکن است آنرا تهدید کند.
سگ و گربه :
اولین رویارویی آنها را کنترل کنید. بهتر است اولین رویارویی سگ شما با بچه گربه جدید هنگامی باشدکه گربه خواب است. وقتی که سگ و گربه به هم عادت کردند میتوان به راحتی آنها را کنار هم قرار داد.
گربه و خرگوش :
باید تحت نظر باشند. اگر گربه روی حیوان کوچکی بپرد می‌تواند به آن آسیب برساند (حتی در بازی)اگر گربه بالغی در خانه دارید اجازه ندهید حیوانات کوچک (بچه خرگوش، همستر، مرغ عشق و …) از قفس خارج‌شوند.
نگهداری در خانه
گربه را میتوان به راحتی در خانه نگه داشت به شرطی که سرگرمی و تفریح داشته باشد. در نگهداری گربه 4 اصل زیررا رعایت کنید.
1ـ پیرایش: گربه مو بلند هر روز و گربه مو کوتاه 1 بار در هفته برس زده شود. بعد از غذا برای اینکار زمان مناسبی است.
2ـ تغذیه: به گربه خود بطور منظم، در زمان معین و در یک مکان مشخص غذا بدهید.
3ـ بازی: حداقل روزی 15 دقیقه بازی مورد نیاز گربه است (بویژه اگر فقط در منزل باشد).
4ـ خواب: مکان خواب و استراحت گربه در نقطه‌ای ساکت باشد.
فعالیت و بازی
گربه‌ها نیاز به بیرون بردن روزانه ندارند ولی باید آزاد باشند تا فعالیت طبیعی خود را انجام دهند. گربه‌ها (بویژه بچه‌گربه) به بازی روزانه نیاز دارند. توپ پینگ‌پنگ، گلوله کاموا و کارتن خالی اسباب بازیهای مورد علاقه گربه به شمارمی‌رود.
تغذیه
انواع غذای مناسب برای گربه عبارت است از:
1ـ غذای تازه: شامل گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ پخته، شیر و غیره.
2ـ غذای آماده: شامل غذای کنسرو شده (Canned food)، غذای خشک (Dry food) و غذای نیمه مرطوب (Semimoist food)می‌باشند ولی در صورتی که غذای تازه مصرف شود باید بصورت پخته بوده و نیاز به بالانس دارد.
شیر :
همیشه باید شیر تازه داده شود. شیر را نباید بعنوان جایگزین آب داد. برخی گربه‌ها توانایی هضم لاکتوز راندارند. در ناراحتی معده شیر گاو داده نشود.
آب:
آب تازه باید همیشه در دسترس گربه باشد. نیاز گربه به آب بستگی به نوع غذا دارد.
نوع و شرایط تغذیه‌هر گربه باید دارای ظرف آب و غذای جداگانه و تمیز باشد. زیر ظرف آب و غذا بهتر است روزنامه انداخته شود.محل غذاخوری گربه باید در جایی ساکت و تمیز (مثلا گوشه آشپزخانه) باشد و کمتر تغییر کند.
در صورتی که بیش از یک گربه دارید ظروف غذا جدا باشد. یک گربه بزرگ ممکن است به یک بچه گربه اجازه‌غذاخوردن در یک ظرف مشترک را ندهد. از سنین پائین باید سعی کرد گربه را به غذاهای مختلف متنوع عادت داد.
بچه گربه تا 2 ماهگی باید در کنار مادر باشد و شیر مادر را به حد کافی بخورد. از سن 1 ماهگی میتوان علاوه بر شیر مادرغذای نرم جامد و شیر گاو را نیز اضافه کرد. در صورتیکه بچه گربه‌ای به اندازه کافی شیر مادر را نخورده باشد باید تا 4ماهگی شیرگاو در غذای بچه گربه موجود باشد (حداقل 1 وعده) در صورتی که گربه نتواند شیر گاو را هضم کند میتوان‌به جای آن ماست شیرین داد.
تعداد وعده‌های غذایی با توجه به سن گربه متفاوت است.-2 ماهگی: 6 وعده. حداقل 3 وعده شیر ولرم و 3 وعده غذای جامد نرم .
2-4 ماهگی:
4-5 وعده. 2 وعده شیر ولرم و 2-3 وعده غذا.
4-6 ماهگی:
3 وعده.
6 ماهگی به بعد :
2 وعده.در آبستنی سنگین: 2-4 وعده (13 بیشتر از غذای معمول).
در دوران شیردهی:
4-5 وعده
گربه پیر:
2-3 وعده ولی میزان غذای هر وعده کمتر باشد.
نظافت و تمیز کردن
برس زدن :
گربه مو کوتاه 1-2 بار در هفته و گربه مو بلند هر روز باید برس زده شوند. این کار باید به آرامی و در جهت‌موهای بدن انجام شود. در صورتی که روی بدن کرک بوجود آمده باشد میتوان از شانه فلزی برای باز کردن آن استفاده‌نمود.
موی گربه بطور طبیعی می‌ریزد. در صورتی که بطور منظم برس زده نشود گربه موهای سست ریخته شده را خواهدبلعید. این موها قادرند در دستگاه گوارش کنار هم جمع شده و ایجاد گلوله‌های مو (Hair ball) و انسداد نمایند.تمیز کردن چشم، گوش و دندان: حداقل هفته‌ای یکبار چشمها و گوشها باید بوسیله پنبه مرطوب و تمیز شده و دندانهابا مسواک کوچک یا گوش پاک‌کن مسواک زده شوند. گربه را باید از بچگی به این موارد عادت داد.
کوتاه کردن ناخنها :
در صورتی که گربه شما دائم در خانه است بهتر است بطور منظم انجام شود. عمل جراحی قطع‌ناخن توصیه نمی‌شود زیرا دفاع طبیعی را از گربه میگیرد. ه حمام کردن: بطور کلی گربه نیاز به شستشو ندارد مگر اینکه بدن آن واقعا کثیف شده باشد. در صورت نیاز به حمام‌کردن، این کار باید با آب گرم و شامپو مخصوص انجام شده و پس از آن بدن گربه کاملا خشک شود.
تولید مثل گربه ماده 2 بار در سال می‌تواند زایمان کند حالت فحلی او در هر فصل چندین بار تکرار شده تا جفت‌گیری انجام‌شود. در زمان فحلی گربه ماده بیقرار بوده و پر سرو صدا می‌شود. گربه ماده تنها در پاسخ به عمل جفت‌گیری،تخمک‌گذاری را انجام می‌دهد. گربه آبستن تا هفته پنجم آبستنی نیاز به توجه بیشتر ندارد و تنها حمل و نقل آن باید با احتیاط باشد. در 4 هفته پایانی‌اشتهای آن زیاد شده و نیاز به غذای بیشتری دارد (بویژه گوشت و ماهی).
در 2 هفته پایانی رشد جنین‌ها سریع بوده و به مادر باید شیر کافی و سایر غذاها به هر میزان که می‌خواهد داده شود.دادن قرصهای ویتامین و مکمل نیز در این زمان سودمند است.
برای زایمان ماده گربه باید یک جعبه مناسب آماده شده و در مکانی نسبتا تاریک قرار داده شود زیرا نوزادان به نورزیاد حساس می‌باشند (حتی قبل از باز شدن پلکها). نوزادان هر کدام با جفت جداگانه به دنیا می‌آیند. گربه ماده بچه‌ها را به‌تنهایی بزرگ کرده و آنها را در برابر گربه نر نیز حفظ میکند.
عقیم کردن
صاحبانی که نمی‌خواهند گربه‌شان بچه‌دار شود می‌توانند با مراجعه به دامپزشک آن را عقیم کنند. سن مناسب برای‌این عمل بین 5-6 ماهگی میباشد.
آموزش
تربیت گربه از سگ مشکل‌تر میباشد. در ابتدا گربه باید نام خود را بداند. هنگام غذا دادن یا زمان خواب او را صداکنید. بزودی یاد میگیرد که پاسخ دهد.
عصبانیت گربه :
عموما گربه‌ها با انسان رفتار تهاجمی ندارند. در صورتی که گربه شما ناگهان حمله کرده تا شما را گازبگیرد و چنگ زند ممکن است به دلیل درد، حال ناخوش و جابجایی همراه با خشونت شما باشد. گربه‌هایی که دائما درداخل خانه هستند و وسایل بازی ندارند، بیشتر عصبانی و تهاجمی می‌شوند.
اگر گربه هنگام بازی چنگ زند معمولا آسیب نمی‌رساند. اگر گربه به پشت خوابیده باشد در این حالت احساس‌آسیب پذیری کرده و بیشتر تهاجمی می‌شود.
ولگردی:
گربه‌های نر و گربه‌هایی که بد نگهداری می‌شوند ممکن است چنین عادتی پیدا کنند. با صدا زدن مرتب گربه‌هنگام غذادادن و فراهم کردن وسایل بازی در منزل باید با این عادت مبارزه کرد.
جویدن گیاهان خانگی :
اگر گربه شما برگ گلدانی را مرتب می‌جود، میتوان در چند مرحله روی آن آبلیموی رقیق‌اسپری کرد. بیشتر گربه‌ها مزه آن را دوست ندارند.
تنبیه کردن :
دیسپلین را باید از بچگی اجرا کرد. نباید برای اجرای آن کاری کرد که گربه دردش بیاید. یک روش مناسب‌تنبیه، اسپری کردن آب با یک آب‌پاش یا سرنگ است.
سلامتی گربه‌گربه سالم دارای اشتهای خوب، پوشش شفاف و حرکت آسان بوده و از زندگی لذت می‌برد. در منزل به نشانه‌های زیرتوجه کنید :
پوشش بدن :
خارش، ریزش موی زیاد، انگل خارجی و تغییر رنگ پوست.
چشمها :
آبریزش، التهاب ملتحمه و پلک سوم، تار بودن قرنیه و عدسی.
گوش :
خارش گوش، تورم، نگه‌داشتن سر به یک طرف، ترشحات قهوه‌ای.
بینی :
آبریزش، عطسه، صدای تنفسی غیر طبیعی
دندانها :
لثه‌های متورم، بوی بد تنفسی.دفع: اسهال، ترشحات دستگاه تناسلی، دفع مکرر ادرار.
لاغری :
می‌تواند به دلیل انگل، بیماری یا سوء تغذیه باشد.
کاهش اشتها :
در هوای داغ یا متعاقب بیماری پیش می‌آید. نباید به زور به گربه غذا داد. غذا را عوض کرده یا غذای‌مطبوع گرم با مقادیر کم داده شود. غذایی را که گربه امتناع میکند پس از 10 دقیقه دور بیاندازید.
استفراغ :
گاهی به دلیل ماده مضر بلعیده شده است یا برای خلاصی از کلافه مو. اگر استفراغ ادامه یابد و همراه اسهال‌باشد یا خون نیز وجود داشته باشد نشانه بیماری است.
بیماریهای مشترک
مهمترین بیماریهایی که از گربه ممکن است به انسان سرایت کند عبارتند از هاری، توکسوپلاسموز، عفونتهای‌قارچی و انگلی. باید توجه داشت که همه اینها قابل پیشگیری می‌باشند.
هاری بوسیله واکسیناسیون منظم گربه و بیماریهای انگلی با تجویز منظم داروهای ضدانگلی قابل پیشگیری هستند.جهت پیشگیری از توکسوپلاسموز، گربه شما نباید غذای خام خورده یا اجازه شکار داشته باشد. ضمنا با گربه‌های‌ولگرد تماس نداشته باشد.
مراقبتهای دامپزشکی
گربه را باید مرتب نزد دامپزشک برد. واکسیناسیون گربه نیز در سال اول 2 و 3 ماهگی و سپس سالی یکبار توسطدامپزشک انجام می‌شود. داروهای ضد انگل باید هر 6 ماه یکبار تجویز شوند.
تجویز دارو :
برای خوراندن قرص یک نفر گربه را محکم گرفته، سر گربه را با یک دست گرفته و با دست دیگر که‌قرص در آن است به آرامی دهان را باز می‌کنیم. قرص را در انتهای زبان قرار داده دهان را بسته و کمی بالا نگه میداریم تابلع نماید. داروی مایع، با سرنگ (بدون سوزن) از گوشه دهان به آرامی داده می‌شود.
برای قطره گوش، ابتدا گوش را ازترشحات پاک کرده بعد لبه گوش را به عقب می‌بریم تا مجرا مشخص شود. پس از تجویز قطره به آرامی ماساژ داده‌می‌شود.
گربه بیمار :
گربه بیمار یا پس از عمل جراحی نیاز به مراقبت دارد. گربه را باید در جایی آرام، گرم و تمیز قرار داد. یک‌کارتن که کف آن روزنامه یا پارچه است مناسب میباشد. غذای آن نیز باید مطبوع، در حجم کمتر و وعده‌های بیشتر داده‌شود.
